روشهای تامین مالی و جذب سرمایه گذار

یک موضوع مهم در مورد روش های تامین مالی و جذب سرمایه گذار، تامین بموقع  وام و اخذ اعتبارات بانکی است.  بسیاری از طرح ها  و پروژه  های موجه اقتصادی صرفا به دلیل  عدم دسترسی به منابع مالی راکد می شوند. تنوع و پیچیدگی  تعداد و ضوابط و مقررات حاکم بر خدمات تامین منابع و مشارکت  بانکها و موسسات مالی در پروژه ها تبدیل به فعالیت تخصصی شده که بهتر است بنگاههای اقتصادی برای جلوگیری از سردرگمی آن را  برون سپاری کنند و با استفاده از یک  تیم تخصصی در امور تامین منابع بانکی  هم در هزینه های بنگاه و هم در زمان صرفه جویی نمایند. این تصمیم منطقی منجر به کاهش هزینه ، افزایش سرعت اجرای پروژه و کاهش مدت زمان بازگشت سرمایه و جلوگیری از  نیمه کاره  ماندن پروژه می‌شود. آشنایی ضعیف و غیر تخصصی سرمایه گذاران با شیوه‌های گوناگون تامین مالی بانکی و غیر بانکی از جمله موانع رکود بسیاری از پروژه های اقتصادی در ایران محسوب می گردد.

روش های تامین مالی وسرمایه گذاری خارجی در بنگاههای اقتصادی

روش های تامین مالی خارجی به دوشیوه استقراضی و  غیر استقراضی وسرمایه گذاری مستقیم(FDI  ) صورت می گیرد. دراين نوع از سرمايه‌گذاري و تامین مالی ، سرمايه‌گذاري خارجي بطور مستقیم يا با مشاركت طرف داخلی  برای اجرای پروژه تامین منابع مالی را انجام می دهد. صندوق بين‌المللي پول تامین مالی خارجی  مستقیم را در شركتهايي را بگونه ای  میسر مي‌داند كه امکان کنترل مؤثري مجموعه داخلی  توسط  افراد يا مؤسسات خارجي مهیا باشد. در حالات مختلف صنعتی و تجاری در این شیوه تامین مالی شرکت مادر واقع در خارج از کشور بخش یا شعبه ای از کمپانی و کارخانه خود را به کشوری دیگر که دارای مزیت اقتصادی است با برند سپاری و انتقال تكنولوژي و واگذاري ليسانس برمبنای قراردادهای حقوقی فی مابین شرکت مادر و شرکت داخلی تاسیس می نماید.سرمايه‌گذاري مستقيم مي‌تواند به صورت سرمايه‌گذاري جديد یا  سرمايه‌گذاري مجدد وطرح توسعه ای  از محل  درآمدها يا وام  توسط  شركت مادر يا مجموعه های مرتبط با شرکت مادر باشد. درسرمايه‌گذاري مستقيم، سرمايه‌گذار خارجي مسئوليت امور مالي ومدیریت  شركت توليدي يا تجاري را در كشور سرمايه‌پذير بر عهده دارد و اداره و كنترل شركت جزء وظايف شركت سرمايه‌گذار محسوب مي‌شود. براي شرکتهای ایرانی در زمان رفع مشکلات ناشی از تحریم های اين نوع از سرمايه‌گذاري و تامین مالی یکی از بهترين نوع تامین مالی به منظور توسعه صنعتي ومدیریت بنگاهها می تواند باشد زيرا كه اين نوع از سرمايه‌گذاري همراه با تامین مالی امکان انتقال تكنولوژي ،سیستم های مدیریت و مشاركت مستقيم خارجيان را فراهم می نماید.جذب سرمايه‌گذاري خارجي نيازمند فراهم بودن شرايط وبستر های قانونی ،حمایتی ومشوق های خاص است.

  تامین مالی خارجی به  روش های غیر قرضی

درسرمايه‌گذاري مستقيم خارجي غیر قرضی  مسئوليت انجام امور مالي شركت توليدي يا تجاري را دركشور سرمايه‌پذير بر عهده دارد و اداره و كنترل شركت جزء وظايف شركت سرمايه‌گذار محسوب مي‌شود.  روش‌های تامین مالی غیر قرضی خارجی برای برگشت اصل و سود منابع مالی تامین شده الزامی به ضمانت سپاری  از سوی سیستم بانکی و یا دولت  وجود ندارد  و ریسک برگشت سرمایه و منابع صرف شده در پروژه بر عهده سرمایه‌گذار است. در  این روش‌ها تامین کننده منابع مالی ،سرمایه‌گذار با بررسی و  قبول ریسک ناشی از به کارگیری منابع مالی در فعالیت یا طرح مورد نظر انتظار برگشت اصل و سود منابع سرمایه‌گذاری شده از  محل عملکرد اقتصادی طرح را دارد.

وچون تامین مالی از هر منبعی و روشی موجب بدهكار شدن شركت به اعضای خارج از  مجموعه  می شود  لازم است كه میزان بدهكار بودن تا نسبت مناسبی از سرمایه شركت بعنوان  مزیت بررسی شود هر چه میزان نرخ بازده مورد نظر بدهكاران به  خارج از شركت كمتر باشد  بدهی شركت كمتر خواهد بود . برای اینكه این نرخ بازده در حد معقول باشد صاحب سرمایه باید نسبت به برآورده شدن حداقل سود مورد نظر خود مطمئن باشد.  این سطح اطمینان به عنوان ریسك شناخته می شود . هرچه ریسك بازگشت سرمایه شرکت كمتر باشد نرخ بازده مورد انتظار وام دهنده یا سرمایه گذارنیز در قراردادهای مشارکت كمتر خواهد بود .

قراردادهای بیع متقابل: (Buy Back)

بیع متقابل در دسته  قراردادهای خرید خدمت  قرار می گیرد و مطابق با مفاد آن شرکت سرمایه گذار خارجی سرمایه گذاری نه تنها سرمایه گذاری تامین هزینه های  مورد نیاز احداث ،توسعه و یا نوسازی پروژه را  شامل خرید ،نصب  وراه اندازی تجهیزات و ماشین آلات و انتقال تکنولوژی را برعهده دارد بلکه مسئولیت های طراحی، اجراو امور مهندسی سفارشات، ساخت ، نصب، انتقال تکنولوژی، آموزش و راه اندازی را نیز برعهده میگیرد و پس از راه اندازی به میزبان واگذار می کند. بازگشت سرمایه و همچنین سود سرمایه شرکت سرمایه گذار از طریق دریافت محصولات تولیدی و خدمات پس از راه اندازی طرح صورت می گیردو. در واقع در این نوع قراردادها با یک تامین کننده و  پیمانکار عمومی روبرو هستیم و طرف داخلی نظارت های فنی و مالی  را بر عهده خواهد داشت.

قراردادهای B.O.T  ساخت، بهره‌برداری، واگذاری      ( Build-Opertion-Transfer)

در قراردادهای B.O.T  شرکت یا شرکت هایی در قبال اخذ امتیازاتی، اقدام به سرمایه گذاری و اجرای پروژه های بزرگ می نمایندو پس از راه اندازی آن را در  مدت زمان  مشخصی مورد بهره برداری قرار داده و در این مدت اصل و فرع سرمایه گذاری خود را  ازمحل درآمدهای ناشی از بهره برداری همان پروژه وصول می نمایندو ادامه  پروژه شامل تمامی امکانات و مستحدثات آن را مطابق قرارداد در حالت فعالیت کامل به طرف دیگر که می تواند دولت یا شرکت دولتی یا ارگان عمومی باشد انتقال می دهد. در اين روش بخش پيمانكاری  مسئوليت طراحي و اجرا  وبهره برداری را براي مدت مشخصي از تاسيسات داشته وپس از سپری شدن دوران قرارداد آن را به كارفرما منتقل مي كند. بطور معمول تمام یا بخشی از تامين منابع مالي پروژه نيز بر عهده پيمانكار بوده اما  مالكيت پروژه در طول مدت زمان قرارداد بر عهده كارفرما است طول دوره بهره برداري پیمانکار متناسب با  برگشت سرمايه اي وسود در دوران بهره برداری  تعیین می گردد. در روش تامین مالی  BOT ، بين قيمت و كيفيت تعادل  ايجاد می گردد. لذا  با انتخاب درست شكل سرمايه گذاري و تامین مالی حوزه های  طراحي، ساخت، مواد و مصالح،  هزینه های نگهـداري و بهره برداري، هزينه هاي عملياتي كمتر شده ومیزان سود هی پروژه افزایش می یابد.پروژه هاي BOT  دارای ساختار  حقوقی و تشكيلات پروژه محور و بهره برداری هستند كه حول  طراحی وراه انداز  و بهر برداری پـروژه گرد هم می آیند قراردادهای  B.O.T به تناسب نوع پروژه هم بصورت کامل وهم به شرط کل یا بخش از  اموال منقول می توان جاری شود واز آن می توان برای تامین منابع مالی و پروژ ه هایی همانند بزرگراه ، آزاد راه ، خطوط راه آهن ، فرودگاه،اسکله ، سد، مجتمع های پتروشیمی و صنعتی ، شهربازی ، هتل  یا زمین ورزشی استفاده نمود .

مزایای  B.O.T | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

در این نوع قرارداد ضمن حفظ کنترل و نظارت کارفرما بر روند  اجرای پروژه  امکان استفاده ازمنابع بخش خصوصی با ریسک پایین ، انتقال تکنولوژی، آموزش نیروی انسانی، توسعه بازار و سرمایه ملی و محلی و توسعه ابزارهای مالی جدید،انتقال ریسک های مالی، تجاری و بهره برداری به بخش خصوصی ،عدم انتقال مالکیت ، سرعت عمل در اجرا و بهره برداری و از همه مهمتر تامین منابع و کوتاه شده زمان بهره برداری  و ایجاد ارزش افزوده از منابع راکد بعنوان مزیت اشاره  نمود

مشکلات اجرایی نمودن قراردادهایBOT

مرحله قبل از ساخت | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

مهمترین مشکلات مرحله  قیل از ساخت عبارتند از :تامین ضمانت نامه ، تنظیم متن قراردادهای قانونی پیچیده و ارزیابی تخصصی و ریسک های فرا روی مجری، طولانی بودن زمان رایزنی ، تصمیم گیری تا مرحله واگذاری

مرحله ساخت

مهمترین مشکلات مرحله  ساخت عبارتند از:  احتمال ایجاد تغییرات درمفاد قراردادی ، قوانین و آیین نامه ها،تاثیر تورم  بر تامین منابع شرکت های سرمایه گذار و افزایش هزینه احداث و طولانی شدن زمان اتمام به موقع پروژه

مرحله راه اندازی | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

مهمترین مشکلات مرحله  راه اندازی عبارتند از:مشکل محقق نشدن درآمدهای پیش بینی شده، حاصل از پروژه و تأثیر آن بر بازپرداخت وامها و بدهیهای شرکت مجری  پروژه ، احتمال تغییرات در قوانین و آیین نامه ها،مشکلات فنی و مدیریتی  در راه اندازی پروژه ، افزایش قیمتهای تعمیر و نگهداری در طول مدت راه اندازی

مرحله انتقال پروژه با کارفرما | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

مهمترین مشکلات مرحله  انتقال  عبارتند از:ضعف تجربه های فنی جهت راه اندازی ،بهره برداری و  نگهداری پروژه پس از تحویل آن به کارفرما ، احتمال این که پروژه در هنگام تحویل مستهلک و در پایان عمرتولیدی و خدمت خود بوده  و آموزش نیروی انسانی آموزش دیده برای ادامه  فعالیت پروژه در اختیار نباشد

قراردادهای   B.O.O  ساخت، بهره‌برداری، مالکیت  (Build -Operation- Own)

در يك قرارداد BOO پيمانكار و مجری وظيفه احداث و بهره برداري از يك واحد با استفاده از منابع خود  بدون اينكه حـق بهره برداري از آن را به کارفرما انتقال دهد بر عهده دارد. مسئوليت های قـانوني و بهره برداری از  بنگاه تولیدی بـر عهـده  مجری بخـش خصوصي باقي مي ماند ودولت براي خريداري واحـد صـنعتي و مالكيت آن الزام و تعهدی ندارد يك قرارداد  BOO ممكن است اگر با رعایت مقررات  واجد شرايط استفاده از معافیت ماليات و استفاده از تسهیلات باشد روش  BOO بيشترين میزان مشاركت بخش خصوصي در توسعه و احداث واحد صنعتي را فراهم می نماید. تحت اين مدل، كنسرسـيوم و متوليان سرمايه گذاري، پروژه رابه سر انجام مي رسانند و بنگاه احداث شده را  همانند مالك بهره بـرداري مـي كننـد. در ايـن مـدل عمده ترین مشغله  پيمانكـار تامین منابع و سرمايه گذاري در راه اندازی پروژه است.

     قراردادهای B.L.T  ساخت، اجاره، انتقال (Build-Lease-Transfer)

در این روش تامین مالی مراحل تامین منابع و احداث  پروژه بر عهده  پیمانکار بوده و پس از به بهره برداری رسیدن  درمقابل ایفای تعهدات به مدت مشخص،  از محل اجاره پروژه به منظور جبران سرمایه گذاری سهم دریافت می نماید وپس از آن حق بهره برداری را به کارفرما منتقل می کند از این نوع قراداد تامین مالی در پروژه های همانند  تراموا ، منوریل ،کارت بلیط الکترونیکی ،رستورانها و کافی شاپ ها و سالن های  ورزشی وانبار کالا و  پروژه هایی با امکان کنترل درآمد استفاده می گردد.

تفاوت ها و تشابه های دو روش B.L.T  و BOT | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

درقرارداد مشارکت BOT درطول دوران مشارکت، سهم الشرکه طرف مشارکت یا سرمایه گذار درصدی از درآمد پروژه در زمان بهر برداری است و سهم الشرکه زمانی تحقق خواهد یافت  که پروژه به بهره برداری برسد لذا عمدتاً ریسک در طرف سرمایه گذار است.

در قرار داد   B.L.T   در طول دوران مشارکت، سرمایه گذار با درآمد پروژه کاری ندارد بلکه رقمی را بابت اجاره سرمایه خویش دریافت می نماید.در این روش کمترین ریسک مالی در طرف سرمایه گذار است

قراردادهای  B.L.O    ساخت، اجاره، بهره‌برداری   (Build – Leasing – Own)

مطابق این قراداد طرف اول مشارکت (میزبان ) اقدام به تامین عرصه یا محل اجرای طرح می نماید وآنرا ابتدا بدون انتقال مالکیت و سپس و به تدریج در طول دوران مشارکت با انتقال مالکیت و بصورت دایم در اختیار طرف دوم قرار میدهدوطرف دوم پیمانکار اقدام به ساخت پروژه نموده و در طول دوران مشارکت اقدام به بهره برداری از پروژه و همزمان تادیه تعهدات خود می نماید.

B.O ساخت – بهره برداری( (Build – Operate)

یک روش سرمایه گذاری مشارکتی است که طرفین با مشارکت هم نسبت به ساخت پروژه ای اقدام می نمایند وبدون تعریف زمان خاص از آن بهره برداری مشترک می نمایند. تفاوت این روش با مشارکت مدنی در موضوع زمان و چگونگی شرایط  بهره برداری از پروژه  می باشد.

B.T  ساخت – تحویل( (Build – Transfer)

این روش نزدیک به روش پیمانکاری و تهاتر می باشد بطوریکه سرمایه گذار با استفاده از منابع خویش در عرصه متعلق به کارفرما  اقدام به ساخت پروژه ای می نماید و از بابت هزینه ها یا آورده خویش از همان پروژه، بخشی از مالکیت را صاحب می شود. در این روش ممکن است بابت جبران آورده سرمایه گذار از سایر منابع  خود نیز پرداخت شود ولی عمده جبران باید از محل منابع  همین پروژه مشارکتی باشد.

B.T. L ساخت – تحویل- اجاره( (Build – Transfer- Leasing )

در این نوع قراداد سرمایه گذار با استفاده از منابع خویش در عرصه متعلق به  مالک  پروژه ای را می سازد و به مالک  تحویل میدهد و سپس بهره برداری از آن را به عهده می گیرد و آورده خویش را از محل بهره برداری جبران می نماید .تفاوت این روش با روش ” ساخت، بهره برداری و تحویل” در این است که در این روش پروژه قبل از بهره برداری به لخاظ حقوقی “ مالک  تحویل داده می شود و سرمایه گذار در طول دوران مشارکت در پروژه سرمایه گذاری می نماید و صرفا نقش یک بهره بردار را در دوران مشارکت دارد.

    R .O. O   با زسازی، بهره برداری، مالکیت ( ( Rehabilitate Operation own

مطابق این قرارداد پروژه ای که نیاز به بازسازی دارد  توسط   سرمایه گذار بازسازی پروژه می شود  و به جبران ایقای تعهدات برای مدتی مجموعه را مورد بهره برداری قرار می دهد و از محل درآمد در طول دوران بهره برداری علاوه  بر جبران سرمایه و سود خویش به سرمایه پذیر نیز عوایدی را پرداخت می نماید سپس پروژه در پایان دوران مشارکت به تملک سرمایه گذار در خواهد آمد. این روش مشابه روش B.O.O است با این تفاوت که در مرحله اول نیاز به  ساخت کامل نیست بلکه به جای ساخت، بازسازی وضع موجود یا ارتقای سیستم موجود در دستور کار می باشد

R.O. T  بازسازی، بهره برداری، انتقال  ( Rehabilitate Operation Transfer) | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

مطابق این قرارداد پروژه ای که نیاز به بازسازی دارد  توسط سرمایه گذار بازسازی پروژه می شود سرمایه گذار و درازای آن مدتی  امکانات را مورد بهره برداری قرار می دهد و از محل درآمد در طول دوران بهره برداری علاوه بر جبران سرمایه و سود خویش به سرمایه پذیر نیز عوایدی را پرداخت نماید. سپس پروژه از سرمایه گذار به سرمایه پذیر تحویل می دهد .

D.O.T توسعه، بهره برداری،انتقال    ( ( Development Operation Transfer  

مشابه روش B.O.T یا  R.O.T است با این تفاوت که به جای ساخت کامل یا بازسازی، درکنار وضع موجود، ساخت جدیدی توسعه وضع موجود  را به انجام می رساند.

M.O. T مدرنیزه کردن، بهره برداری، انتقال      ( Modernize Operation Transfer)

مشابه روش B.O. T یا  R.O. T است با این تفاوت که به جای ساخت کامل یا بازسازی و یا توسعه  وضع موجود را مدرن وارتقا کیفیت و سطح تکنولوژی های مورد بهره برداری را انجام می دهد.

خدمات تامین مالی کاردوک | تامین مالی و جذب سرمایه گذار

مرکز مشاوره کاردوک در راستا تامین مالی بنگاههای اقتصادی بویژه صنعتی خدمات زیر را  ارایه می گردد :

• ارائه مشاوره های لازم جهت انتخاب بانک مناسب دریافت تسهیلات
• ارائه مشاوره های لازم در خصوص مستندات و ضمانت های لازم جهت دریافت تسهیلات
• همراهی در انجام خدمات مرتبط  جهت  اخذ تسهیلات