طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی به منظور تولید گیاهانی دارویی می باشد که برای سلامتی جسم و درمان انواع بیماری ها، تاثیر بسیار بالایی دارد. از آنجایی که کشور ایران در عرض به نسبت پایین جغرافیایی قرار گرفته است و از مواردی همچون نور و حرارت کافی، برخوردار می باشد؛ قابلیت رشد گیاهان بسیاری در مناطق مختلف آن وجود دارد. وجود این انرژی های فراوان، سبب شده است که کیفیت گیاهان افزایش پیدا کند؛ اما با این حال نیز آب عاملی تعیین کننده در میزان تولیدات گیاهان دارویی در کشور است. در صورتی که علاقه مند به فعالیت در این زمینه هستید، جهت کسب اطلاعات تکمیلی پیرامون طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی ، تا انتهای این مقاله از سایت کاردوک همراه ما باشید. جهت ارائه سفارش و نوشتن طرح توجیهی کلیک کنید.

گیاهان دارویی | طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

امروزه گیاهان دارویی در زمینه های مختلفی شامل رژیم های لاغری، کاهش استرس، افزایش میل جنسی، رفع افسردگی، افزایش انرژی، سلامت پوست و مو و … مورد استفاده قرار می گیرند.

این موضوع در مقابل افزایش عوارض جانبی ناشی از داروهای شیمایی، سبب شده است که مردم تمایل بیشتری به استفاده از داروهای گیاهی داشته باشند. به همین دلیل آینده طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی روشن است؛ به طوری که بر اساس پیش بینی های انجام شده، قدم گذاشتن در این مسیر سود آور خواهد بود.

لازم است اشاره کنیم که حجم عمده از سطح زیرکشت گیاهان دارویی در کشور ما، به محصولاتی همچون زعفران و گل محمدی اختصاص دارد. اما اقلیم ایران از مناسب ترین اقلیم ها جهت رشد و پرورش گیاهان دارویی است و همت برخی تولید کنندگان و کشاورزان را می طلبد.

صفات گیاهان دارویی

برخی از گیاهان دارای خواص منحصر به فردی هستند که منجر به دسته بندی آن ها در دسته گیاهان دارویی می شود.

• در بافت آن ها مواد خاصی وجود دارد که جهت درمان برخی بیماری ها استفاده می شود. این مواد خاص در فرآیند های بیوشیمایی به نام متابولیت های ثانویه تولید می گردند.
• در برخی موارد ممکن است صرفا اندام خاصی از گیاه حاوی این مواد موثره باشد و تمام آن خاصیت دارویی نداشته باشد.
• معمولا برای استفاده از گیاهان دارویی، آن ها را به صورت تازه استفاده نمی کنند و تحت عملیات خاصی آن ها را فرآوری کرده و سپس مورد استفاده قرار می دهند.
• استفاده از گیاهان دارویی در مصارف خاصی امکان پذیر است، به همین دلیل تولید آن ها در سطوح زراعی محدود کفایت می کند.

بازار گیاهان دارویی

بازار گیاهان داخلی، محدود به بازار داخلی نیست و در کل جهان، برای گیاهان دارویی ایرانی متقاضی وجود دارد و روز به روز نیز به این تقاضا اضافه می شود. چراکه از گیاهان دارویی فقط برای درمان بیماری ها استفاده نمی شود و در زمینه های مختلفی شامل کنسرو سازی، نوشابه سازی، عطر سازی و مصارف غذایی نیز کاربرد دارد.

گیاهان دارویی به طور معمول در طبیعت یافت می شوند و حتی می توان بدون اینکه مزرعه ای را احداث کرد، با شناسایی این مناطق، اقدام به برداشت این گیاهان و فروش مستقیم آن ها نمود. اما این روش برای کسانی مناسب است که سرمایه کمی دارند و افرادی که با هدف سرمایه گذاری در این زمینه هستند، بایستی به صورت هدفمند، اقدام به پرورش گیاهان در مزارع نمایند.

معرفی گیاهان دارویی | طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

پرورش گیاهان دارویی هم در گلخانه ها و هم به صورت دیم و خشکی امکان پذیر است. در طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی قصد داریم گیاهانی دارویی که به صورت دیم و خشکی قابل پرورش هستند را برای شما معرفی کنیم:

1. مریم گلی : گیاهی 5 الی 7 ساله است که معمولا در ارتفاع 50 تا 80 سانتی متری رشد می کند. دارای برگ های بلند و نیزه ای شکل است که برگ های پایینی دمبرگ آن بلند و برگ های فوقانی آن دارای دمبرگ کوتاه می باشند. گل های آن به صورت تجمی در بالای ساقه و به رنگ های آبی، بنفش، صورتی و گاهی نیز سفید می باشند. این گیاه گرما دوست است و در آب و هوای گرم و خشک دارای مقاومت خوبی می باشد و از مزیت های آن رشد در هر نوع خاکی است.
2. بومادران : بودرمان گیاهی علفی و چند ساله می باشد که ریشه آن نازک و دارای انشعبات فراوان است. این گیاه دارای ارتفاع 15 الی 17 سانتی متری می باشد و گل های کوچکی به رنگ سفید، صورتی و بدون کاسبرگ دارد. این گیاه دارای میوه ای فندقه به شکل تخم مرغ برعکس می باشد و بدون توجه به اقلیم، در هر شرایطی قابلیت رشد دارد اما در مناطق گرم و آفتابی، گل های بیشتری می دهد.
3. نسترن کوهی : درخچه ای از خانواده گل سرخ است که به صورت خودرو بر روی صخره ها و بوته زارها رشد می کند. ساقه های تیغ دار، منشعب و مستقیمی دارد که گیاه را پرپشت تر نشان می دهد. این گیاه دارای گل های معطر به رنگ های صورتی و زرد می باشد، ضمن اینکه میوه هایی با چندین فندقه احاطه شده توسط تخمدان گوشتی نیز دارد. این گیاه نیز خشکی را به خوبی تحمل می کند.
4. ماریتیغال : ماریتیغال گیاهی یک ساله است که در آب و هوای گرم و خاک های سبک شنی، رشد می کند. این گیاه دارای رنگ روشن و انشعابات فراوان است و ساقه آن منشعب و مستقیم می باشد. برگ های این گیاه پهن و شکننده هستند و در اوایل رشد همچون روزت بر روی زمین قرار می گیرند و دارای میوه تخم مرغی به رنگ قهوه ای هستند.
5. رزماری : این گیاه می تواند رطوبت را از اعماق 3 الی 4 متری زمین جذب کند که برگ هایی نیزه ای شکل به رنگ سبز تیره و بسیار معطر دارد.
6. اسطوخودوس : برگ های اسطوخودوس پوشیده از کرک و حفره های حاوی اسانس معطر هستند و گل هایی به رنگ آبی متمایل به بنفش دارند.
7. آویشن : در گیاه آویشن ماده موثر تیمول شناسایی شده است. دو نوع آویشن وجود دارد که نوعی از آن که دارای گل های سفید است، مصرف طبی دارد. این گیاه جهت رشد به هوای گرم و نور مستقیم نیاز دارد و به طور کلی گیاه خشکی دوست می باشد.

تمامی این گیاهان می توانند در شرایط کم آب، در بسیاری از خاک ها رشد کنند و جالب است بدانید که حتی امکان پرورش آن ها در آپارتمان نیز وجود دارد.

هزینه اولیه مورد نیاز برای کاشت انواع گیاهان دارویی، متفاوت می باشد و توصیه کارشناسان کاردوک این است که جهت قدم گذاشتن در طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی از گیاهان کم هزینه شروع کنید و به مرور به میزان سرمایه خود اضافه کنید و به تدریج پرورش گیاهان پر هزینه را نیز به کار خود اضافه نمایید.

کدام گیاهان از بازار بهتری برخوردار هستند؟

برخی گیاهان دارویی، با اینکه جزو گیاهان دارویی گران قیمت هستند، ضمن اینکه نیاز به این محصول را در جامعه تامین می کنند، برای کشاورز نیز سود آوری بسیار بالایی را به همراه دارند. مهم ترین گیاهان دارویی گران قیمت حال حاضر بابونه، بادرنجبویه، به لیمو، مریم گلی و آویشن می باشد.

اما با این حال نیز توجه داشته باشید که فهرست گیاهان دارویی قابل کشت در ایران، بسیار مفصل می باشد و می توان ده ها نوع گیاه را انتخاب کرد و پرورش داد. اما نیاز است پیش از اقدام به انتخاب گیاه دارویی، ابتدا ویژگی های خاک، میزان نیاز به آب، میزان تابش نور خورشید و … را بررسی کرده و سپس اقدام به تولید نمایید. در نظر داشته باشید که هر نوع گیاهی ممکن است با آب و هوای منطقه مورد نظر شما، مطابقت نداشته باشد.

استراتژیک عصاره گیاهان دارویی در دنیای امروزی | طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

عصاره گیری از گیاهان دارویی، جهت تولید داروهای گیاهی از مهم ترین موارد مصرف این گیاهان می باشد. استفاده بیشتر از گیاهان دارویی و فرآورده های حاصل از آن ها، منجر به پررنگ تر شدن نقش این گیاهان در چرخه اقتصاد شده است؛ به طوری که مصرف آن ها صرفا در کشورهای در حال توسعه دیده نمی شود و از فاکتورهای مهم و موثر بهداشتی در کشورهای پیشرفته نیز به شمار می رود. به طور کلی تقاضا برای گیاهان دارویی رو به افزایش می باشد که این موضوع نشان دهنده سودآوری طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی است.

سود بیشتر در طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

سود بیشتر در طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی در نتیجه فرآوری گیاهان دارویی ایجاد می شود، چراکه ضمن افزایش ارزش افزوده محصول، دردسرهای انبارداری را نیز ندارد. لازم است اشاره کنیم که سرمایه مورد نیاز برای احداث یک واحد تولید در زمینه دارو و فرآورده های گیاهی، بسیار پر هزینه می باشد.

مجوزهای لازم برای طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

برای شروع کار در زمینه طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی به برخی مجوزهای لازم نیاز است. این فعالیت به طور مستقیم با سلامت و تندرستی افراد جامعه در ارتباط می باشد، به همین دلیل سخت گیری های بیشتری در این زمینه دیده می شود.

در صورتی که سرمایه گذار قصد سرمایه گذاری به صورت صنعتی و انبوه را داشته باشد، بایستی که از وزارت صنعت، معدن و تجارت و همینطور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت جهاد کشاورزی، مجوزهای لازم را دریافت کند. البته دریافت گواهی و تاییدنامه از سازمان های محیط زیست و اداره استاندارد نیز الزامی است.

در صورتی که تولید کنندگان قصد مشارکت با شرکت های دانش بنیان را داشته باشند، حتما باید تاییدیه معاونت علوم و فناوری ریاست جمهوری را نیز ضمیمه مجوزهای خود نمایند.

ریسک ها و تهدید هایی طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

گیاهان دارویی حتما باید عاری از هرگونه آلودگی و آفت باشند تا ارزش دارویی، بهداشتی و خوراکی آن ها حفظ گردد. بنابراین بسیار اهمیت دارد که از بهداشت گیاه در زمان داشت، کاشت و برداشت محافظت گردد.

از آسیب هایی که متوجه این صنعت است، خام فروشی می باشد؛ کشور ما از نظر گونه های گیاهی، از غنی ترین کشورهای جهان است و دارای 8 هزار گونه گیاهی در کشور است که بیش از 2300 نوع از آن ها دارای خواص دارویی هستند. اما در این میان فقط 100 نوع گیاه دارویی فرآوری شده و به فروش می رسند و مابقی به صورت فله و با بسته بندی های نامناسب به دیگر کشورها صادر می گردند.

از سویی دیگر نبود تکنولوژی های به روز و تجهیزات مناسب برای این کار نیز از ضعف های این بازار می باشد و کشت و برداشت سنتی این صنعت را تهدید می کند، چرا که سبب می شود مواد اولیه و اصلی مرغوبیت کافی را نداشته باشد.

تولید گیاهان دارویی و مشکل آب

با تغییرات اقلیمی و پراکندگی نامناسب باران در کنار کاهش آب های زیرزمینی و جاری، سبب شده است که آینده کشاورزی و تولیدات گیاهی در عرض های جغرافیایی پایین به ویژه در ایران، با تهدید جدی مواجه باشد. به همین دلیل شناسایی شرایط اقلیمی ویژه مناطق مختلف کشور، شناسایی گیاهان سازگار و با ارزش، ابداع لوازم و ادوات مناسب کشاورزی و ابتکار و خلاقیت در روش های اختصاصی کشت گیاهان دارویی در مناطق خشک و نیمه خشک، منجر به پیشرفت در زمینه کشاورزی می گردد. چراکه دیم زارهای کشور بسیار وسیع هستند که زمینه تولید گیاهان دارویی سازگار و باارزش در صنایع مختلف و داروسازی را امکان پذیر می کنند.

گیاهان دارویی چند ساله، ضمن اینکه منجر به تولید محصول باارزش در دیم زارهای مختلف کشور می شوند، توانایی ایجاد پوشش دائمی گیاهی، جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش مواد آلی خاک و … را نیز دارند.

مناسب ترین راه جهت پیاده سازی طرح کشت گیاهان دارویی

امروزه محصولات تولیدی در این زمینه پاسخگوی نیازهای داخلی در زمینه داروسازی و دیگر صنایع و همینطور مصارف خارجی نمی باشند. از سویی دیگر خشکسالی های متوالی در کشور نیز، منجر به ایجاد محدویت هایی در این زمینه شده است که امکان بهره برداری از عرصه های طبیعی وجود ندارد.

جمع آوری گیاهان دارویی از طبیعت، بسیار مقرون به صرفه است اما ضمن اینکه تنوع زیستی را از بین می برد، میزان برداشت سالانه آن نیز متفاوت و محدود است. بنابراین بهترین راهکار تولید انبوه گیاهان دارویی در مزارع خواهد بود.

زراعت گیاهان دارویی با استفاده از نیازهای اکولوژیکی و الگوبرداری از محیط های رشد طبیعی آن ها، بهترین راهکار برای تامین نیاز به گیاهان دارویی می باشد. اینگونه بدون آسیب زدن به پوشش گیاهی طبیعت و حفظ گونه های باارزش دارویی، می توان گیاهان دارویی مورد نیاز برای صنایع داروسازی و غذایی داخلی و خارجی را نیز تامین نمود.

انتخاب گیاهان مناسب طرح توجیهی دیم کاری | طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی

در طرح کشت و صنعت گیاهان دارویی، انتخاب مناسب ترین گیاه و یا گیاهان دارویی برای دیم کاری در شرایط اقلیمی دیم زارهای کشور، دارای اهمیت بسیاری است. از همین رو لازم است که در شرایط دیم ایران، از گیاهان دارویی بومی و سازگار با شرایط اقلیمی و مقاوم به آفات و بیماری منطقه استفاده گردد.

بر اساس نتایج تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است، پرورش گیاهان دارویی بومی و سازگار با اقیلم ایران، منجر به استقرار و رشد آن ها می شود، به طوری که از کیفیت مناسبی برخوردار خواهند بود. در واقع با ترویج دیم کاری گیاهان دارویی، متناسب با روش های فنی و راهبردی همسو با طبیعت، می توان از ظرفیت های طبیعی کشور استفاده بهینه نمود و برنامه های اشتغال، تولید، فرآوری و ایجاد ارزش افزوده در جوامع روستایی و عشاری تحقق بخشید.

در حال حاصر تولید کنندگان و سرمایه گذاران می توانند اقدام به پرورش گونه هایی همچون آویشن، اسطوخودوس، رازیانه، گل راعی، باریجه، آنغوزه، موسیر، رزین گیاه، مریم گلی، زعفران، زوفا، گل محموی و … نمایند که ضمن داشتن سازگاری با اقلیم ایران، می توان آن ها را در بالاترین کیفیت ممکن پرورش داد.

خدمات قابل ارایه کاردوک به طرح‌ها و واحدهای تولید کننده