امکان سنجی فنی

امکان سنجی فنی چیست؟ منظور از امکان سنجی فنی بررسی منابع فنی و تخصص لازم برای برآورده ساختن الزامات یک پروژه می باشد. هدف از امکان سنجی، ارزیابی عملی بودن و یا نبودن یک پروژه پیشنهادی است که در یکی از بخش های آن به امکان سنجی فنی به منظور بررسی منابع فنی مورد نیاز برای انجام پروژه پرداخته می شود. امکان سنجی فنی جهت بررسی منابع فنی مورد نیاز در کنار امکان سنجی اقتصادی به سرمایه گذاران ارائه می شود تا با بررسی زمانبندی، سرمایه مورد نیاز و … برای شرکت در یک پروژه متقاعد شوند. معمولا در مطالعات امکان سنجی فنی به موضوعاتی شامل ظرفیت طرح، فرآیند تولید، مشخصات دانش فنی تولید، پیش بینی تولید و فروش، کنترل کیفیت، ملاحظات زیست محیطی، پیش بینی تولید، برنامه زمان بندی اجرای طرح و … پرداخته می شود. در ادامه اطلاعات تکمیلی امکان سنجی فنی را ارائه کرده ایم.

امکان سنجی فنی چیست؟

امکان سنجی فنی معادل Technical Feasibility است که در آن ابعاد مختلف فنی طرح شامل دانش فنی مورد نیاز برای اجرای پروژه، ظرفیت تولید، محل اجرا، ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز و … مورد بررسی قرار می گیرد.

بنابراین در امکان سنجی فنی، هدف این است که از منایع فنی موجود در پروژه و کاربرد آن ها اطلاعاتی به سرمایه گذار داده شود. همینطور توضیحاتی پیرامون اینکه منابع فنی شامل نرم افزار، سخت افزار و محیط های عملیاتی تا چه اندازه در جهت ارتقای نیازهای سیستم موثر هستند نیز داده می شود. نتیجه نهایی این امکان سنجی این است که در صورت وجود فناوری کافی برای اجرای پروژه، بتوان بر روی آن سرمایه گذاری کرد. در بررسی فنی باید به سوالات زیر پاسخ داده شود:

• آیا از نظر فنی پروژه عملی است؟
• آیا فناوری مورد نظر برای اجرای پروژه وجود دارد؟
• آیا افراد متخصص برای استفاده از این فناوری در دسترس هستند؟
• آیا مواد خام مورد نیاز برای تولید را می توان تامین کرد؟
• آیا ظرفیت و محل تولید به درستی انتخاب شده است؟
• آیا روش تولید انتخاب شده، درست است؟
• آیا می توان ماشین آلات و تجهیزات فنی مورد نظر را به راحتی تامین کرد؟

در امکان سنحی فنی پروژه، موارد فنی مربوط به مهندسی پروژه بررسی می شود. از مهم ترین جنبه های مهندسی که در امکان سنجی فنی بررسی می شود، می توان به جنبه‌ های سازه‌‌ ای، توان فنی پرسنل، توانمندی های مربوط به فناوری جدید و … اشاره کرد.

تحلیل مطالعات فنی طرح های طرح توجیهی

در بررسی ها و امکان سنجی فنی، ابتدا در مورد ویژگی های محصول و روش های تولید آن اطلاعاتی ارائه می گردد، سپس مناسب ترین تکنولوژی که با فرهنک کاری و توانایی های بالقوه صنعت متناسب باشد، برای اجرای آن پیشنهاد می شود. در ادامه به صورت کلی به مهم ترین مواردی که در مطالعات فنی طرح های توجیهی به آن پرداخته می شود، اشاره کرده ایم.

• مکان یابی برای اجرای طرح شامل تهیه مواد اولیه، تامین نیروی انسانی، بررسی بازار، قوانین و مقرارت، تسهیلات زیر بنایی، اقلیم و …
• ویژگی های محصول شامل اجزای تشکیل دهنده، استاندارده ها
• انتخاب تکنولوژی برای اجرای طرح شامل نحوه انتقال فناوری، عوامل موثر در انتخاب تکنولوژی و…
• انتخاب روش و دانش فنی تولید محصول
• برآورد تقاضای تامین نشده
• انتخاب ظرفیت طرح متناسب با بازار هدف و تکنولوژی، ظرفیت متناسب با نیاز اقتصادی و تامین منابع مالی و …
• مشخصات فنی طرح شامل فرآیند تولید، ظرفیت انتخابی، مشخصات محصول و…

1.هدف از اجرای پروژه | امکان سنجی فنی

در بخش اول مطالعات امکان سنجی فنی به هدف از اجرای طرح تأسیس، طرح توسعه و طرح بازسازی و نوسازی پرداخته می شود. در ادامه به برخی از مهم ترین موارد این بخش پرداخته ایم:

• ظرفیت اسمی : ظرفیت اسمی به معنای قابلیت تولید در شرایط ایده آل است.
• ظرفیت عملی : به معنای حداکثر ظرفیت تولیدی در شرایط عادی می باشد. ظرفیت عملی به صورت درصدی از ظرفیت اسمی به معنای راندمان در نظر گرفته می شود.

در تعیین حداکثر ظرفیت عملی طرح و درصد استفاده از ظرفیت، عوامل مختلفی شامل طراحی، روش تولید و فناوری، ظرفیت اسمی ماشین‌ آلات، مواد اولیه و کمکی، نیروی انسانی، تعمیر و نگهداری، توقف عادی کار، تعطیلات و نوبت کاری و کشش بازار تاثیر گذار می باشد.

2.محصول تولیدی پروژه

واحد های تولیدی مختلف می توانند به عنوان تولید کننده یک و یا چند محصول فعالیت کنند که لازم است در امکان سنجی فنی به این موضوع به طور کامل اشاره شود. گاهی تولید یک محصول نیازمند تولید محصولات جانبی نیز می باشد و همینطور ارزش افزوده فروش محصولات جانبی به مراتب بیشتر از محصول اصلی است که لازم است در این بخش به طور کامل پیرامون آن توضیح داده شود.

3.مواد اولیه | امکان سنجی فنی

در بخش بعدی از امکان سنجی مالی اطلاعاتی پیرامون نوع و مشخصات مواد اولیه، مواد کمکی و بسته‌ بندی مطابق مراجع معتبر علمی و تجاری ارائه می گردد.

در واقع باید منابع تامین مواد اولیه به صورت داخلی یا وارداتی مشخص شود و وضعیت تهیه مدام آن نیز بررسی گردد. از دیگر موضوعاتی که در این بخش به آن ها پرداخته می شود شامل نحوه حمل و نقل و انبار مواد متناسب با حجم مواد اولیه، میزان مصرف برای واحد تولید، میزان ضایعات عادی، هزینه تأمین مواد اولیه و دیگر هزینه های جانبی، احتمال جایگزینی با مواد دیگر و … می باشد.

4.روش تولید

از دیگر موضوعات مهم در امکان سنجی مالی، روش تولید و نوع فناوری مورد نیاز است که در اجرای صحیح یک پروژه بسیار حائز اهمیت می باشد. برای تولید یک محصول روش های مختلفی را می توان به کار گرفت اما باید از روشی استفاده شود که قابلیت پیاده سازی آن در کشورمان وجود داشته باشد.

همینطور در برخی از موارد دانش و روش تولید در دسترس عموم قرار دارد اما برخی فعالیت ها تحت لیسانس است و نیازمند داشتن فناوری خاص می باشد. در امکان سنجی فنی و شرح روش تولید حتما باید به موارد زیر پرداخته شود:

• شرح کامل روش تولید از زمان دریافت مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی
• ارائه نمودار گردش کار از ورود مواد اولیه تا مرحله بسته بندی و مشخص کردن زمان مورد نیاز برای هر مرحله
• بررسی و ارزیابی انعطاف‌ پذیری و قابلیت کنترل خط تولید درخصوص تولید انواع محصولات، کیفیت مورد نظر، مواد اولیه و …
• بررسی روش تولید از جهات مختلف شامل قدیمی و یا پیشرفته بودن، میزان مصرف انرژی، میزان تولید ضایعات و …

5.ویژگی های دانش فنی تولید

لازم است در امکان سنجی فنی به مشخصات دانش فنی تولید نیز پرداخته شود که در ادامه به موضوعات مهمی که باید در این بخش مطرح گردد، اشاره کرده ایم:

• دریافت دانش فنی مورد نیاز از منابع داخلی یا خارجی
• نحوه انتقال فناوری
• سوابق دانش فنی
• مقایسه دیگر انواع شناخته شده دانش فنی و فناوری های مرتبط
• دریافت تاییدیه دانش فنی از نهاد علمی معتبر همچون دانشگاه ها و وزارتخانه ها
• محدودیت های دانش فنی
• و …

6.کنترل کیفیت

سیستم کنترل کیفیت واحد و همینطور رعایت استاندارد های لازم، نیازمند بررسی است. مراحل بازرسی در بخش های مختلف شامل مواد اولیه، محصول، فاضلاب و … باید با ذکر دقیق پارامترهای کنترلی انجام شود.

7.مجوزهای مرتبط با محیط زیست

در بخش بعدی از امکان سنجی فنی، باید سیستم تولید را در جهت رعایت ملاحظات و قوانین محیط زیست بررسی کرد. در صورتی که برای اجرای پروژه مجوز محیط زیست دریافت شده است، باید با ذکر شماره و تاریخ در این قسمت آورده شود.  یا در صورتی که برای اجرای پروژه به مجوزهای محیط زیست نیاز است نیز باید در این قسمت به آن ها اشاره شود.

8.پیش‌ بینی میزان تولید

در بخش پیش بینی تولید باید زمانبندی اجرای طرح، راه اندازی آزمایشی و شروع بهره برداری تجارت در نظر گرفته شود و سپس برنامه تولید تا زمان رسیدن به حداکثر ظرفیت عملی برای سال های آینده مشخص گردد. لازم است در این زمینه به تجربیات دیگر واحد ها و افزایش تدریجی راندمان کار، مهارت نیروی انسانی، بازاریابی و … نیز توجه شود.

9.هزینه‌ های سرمایه‌ گذاری پروژه

در دو مرحله از اجرای پروژه شامل مرحله آغاز و بهره برداری طرح، نیاز به سرمایه گذاری می باشد. به سرمایه مورد نیاز برای اجرای طرح، سرمایه اولیه و ثابت و به سرمایه مورد نیاز در دوران بهره برداری، سرمایه در گردش گفته می شود. از مهم ترین هزینه هایی که در بخش امکان سنجی فنی و اقتصادی باید به آن ها پرداخته شود، موارد زیر است:

• هزینه های مرتبط با تهیه زمین، محوطه سازی و ساخنمان
• ماشین آلات
• تاسیسات مورد نیاز با توجه به طرح تولیدی شامل برق، آب، بخار، هوای فشرده، سوخت، گازهای صنعتی، روغن داغ، لوله‌ کشی، سیستم اعلام و اطفای حریق، سیستم گرمایش و سرمایش، سیستم تصفیه آب، سیستم تصفیه فاضلاب صنعتی و غیرصنعتی، باسکول، تهویه، مخابرات، چیلر، برج خنک کننده و سیستم حفاظتی و …
• لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی شامل وسایل آزمایشگاه ها، تجهیزات تعمیرگاه ها، کارگاه ها، انبارها و وسایل ایمنی
• وسایل نقلیه به منظور رفع نیازهای روزمره کارخانه، انتقال مواد و کالا، رفت و آمد کارکنان و …
• تجهیزات و وسایل اداری و خدماتی شامل اثاث اداری، لوازم آشپزخانه و رستوران، تلفن، زیراکس، فکس، کامپیوتر، وسایل نظافت و آبدارخانه و …
• هزینه های پیش بینی نشده و متفرقه
• در نظر گرفتن سرمایه در گردش به منظور تامین مواد اولیه، کالای ساخته شده و در جریان ساخت، مطالبات، پرداخت هزینه های جاری شرکت بعنوان موجوی تقدی و یا تنخواه گردان و …

10.زمان بندی اجرای پروژه | امکان سنجی فنی

برای اینکه اجرای طرح به صورت منظم انجام شود، لازم است زمان بندی اجرای طرح به درستی انجام شده باشد. از مهم ترین موضوعاتی که رعایت زمان بندی آن ها در اجرای طرح حائز اهمیت است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کسب مجوزهای لازم و عقد قرار دادها
• خرید و آماده‌ سازی زمین
• عملیات ساختمانی و محوطه‌ سازی
• سفارش
• خرید و حمل ماشین‌ آلات
• نصب و راه‌اندازی
• تأسیسات
• استخدام و آموزش کارکنان
• بهره‌ برداری آزمایشی
• تاخیرهای پیش‌بینی نشده
• و …

11.هزینه های مورد نیاز تولید محصول پروژه | امکان سنجی فنی

بخش بعدی از مطالعات امکان سنجی مالی مرتبط با هزینه های تولید است که باید بر اساس 100 درصد ظرفیت عملی محاسبه گردد. در ادامه به مهم ترین این هزینه اشاره کرده ایم.

• میزان مصرف مواد اولیه
• میزان مصرف مواد بسته بندی
• میزان ضایعات متعارف و عادی
• محل و منابع تامین
• نرخ تبدیل ارز در مورد مواد اولیه خارجی
• برآورد تعداد کارکنان تولیدی و اداری
• برآورد حقوق هر گروه طبقه با نرخ های متداول متناسب با حداقل حقوق اعلام شده از سوی منایع دولتی
• هزینه های مازاد
• هزینه های مرتبط با آب، برق، گاز و …
• هزینه های مرتبط با تعمیر و نگهداری
• هزینه استهلاک
• هزینه های متفرقه و پیش بینی نشده
• و …