امکان سنجی بازار

امکان سنجی بازار در طرح های توجیهی بیان کننده اهمیت و ضرورت مطالعه بازار است. امکان سنجی بازار نیازمند مطالعه، جمع آوری، ثبت، تجزیه و تحلیل داده های مرتبط با بازار می باشد تا سرمایه گذاران بتوانند به کمک آن اطلاعاتی از بازار فعلی و آینده محصول مورد بررسی در طرح را به دست آوردند. اجرای یک طرح و یا پروژه به کمک منابع موجود، زمانی تحقق پیدا می کند که مفاهیم مرتبط با بازار شامل میزان تقاضای فعلی، تقاضای محصول در آینده، مزیت های واردات و صادرات محصول و … مورد بررسی قرار گرفته باشند. به همین دلیل بخشی از فرآیند مطالعات امکان سنجی اجرای یک طرح و یا پروژه، به مطالعات بازار اختصاص دارد. برای اطلاع از جزئیات امکان سنجی بازار تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

امکان سنجی بازار چیست؟

در مطالعات بازار، ابتدا خلاصه ای از تاریخچه محصول و یا محصولات تولیدی مورد بررسی در طرح ارائه می گردد و سپس به هدف اجرای طرح و پارامترهای مرتبط با بازار محصول پرداخته می شود. در ادامه به مواردی که باید در امکان سنجی بازار به آن ها پرداخته شود، اشاره کرده ایم:

1.مقدمه و معرفی محصول | امکان سنجی بازار

در ابتدا لازم است مقدمه ای از دلیل اجرای طرح آورده شود و سپس به معرفی محصول پرداخته شود. در معرفی محصول اشاره به برخی موارد الزامی است که در ادامه به آن ها اشاره کرده ایم:

• اشاره به تمامی کدهای آیسیک ISIC مرتبط با محصول مورد بررسی در طرح توجیهی
• ویژگی ها و مشخصات محصول
• انواع کیفیت ها و گرید های تولید محصول
• استاندارد های ملی محصول
• استانداردهای بین المللی و جهانی برای تولید محصول
• معرفی ماهیت محصول
• ارائه ضریب مصرف محصول
• بررسی الگوی مصرف جامعه در رابطه با محصول مورد بررسی
• ارزیابی سابقه مصرف محصول
• جایگاه محصول در کشور

2.معرفی پروژه | امکان سنجی بازار

در قسمت بعدی از امکان سنجی بازار، لازم است پروژه به طور کامل معرفی گردد. در معرفی پروژه باید ضرورت اجرای پروژه با اهداف صادراتی، جایگزینی برای واردات نمونه های مشابه، تغییر الگوی مصرف جامعه و … مورد بررسی قرار بگیرد.

بررسی ملاحظات اجرایی پروژه شامل ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی نیز در این بخش ضروری است.

از دیگر مواردی که باید در قسمت معرفی پروژه به آن اشاره شود، شامل مکان یابی پروژه، میزان دسترسی به مواد اولیه، دسترسی طرح به بازار مصرف و … است.

3.تحلیل دانش فنی پروژه

در بخش دانش فنی از امکان سنجی بازار باید نوع بازار هدف معرفی شود. در واقع دانش فنی مورد نیاز برای اجرای پروژه، باید متناسب با بازار هدف ملی، منطقه ای و جهانی مشخص گردد و در مورد مناسب بودن دانش فنی برای رسیدن به بازار هدف نیز تحلیل های لازم ارائه گردد.

4.قیمت مواد اولیه و نحوه تامین آن | امکان سنجی بازار

از دیگر موارد مهمی که در امکان سنجی بازار باید مورد بررسی قرار بگیرد، نحوه تامین مواد اولیه مورد نیاز برای طرح می باشد که آیا باید از منابع داخلی تامین شود و یا امکان تهیه آن به صورت وارداتی وجود دارد.

در صورتی که مواد اولیه باید به صورت وارداتی از دیگر کشورها تهیه شود، باید در این قسمت قیمت های جهانی و قیمت FOB یا CIF در مبادی ورودی نیز مشخص گردد. در قیمت مواد اولیه وارداتی نیاز است که نرخ های تعرفه گمرکی شامل سود بازرگانی، حقوق گمرکی، هزینه های حمل و نقل و … نیز لحاظ شود.

در صورتی که مواد اولیه مورد نیاز برای اجرای طرح دارای قیمت های چندگانه باشد، باید در این قسمت از امکان سنجی بازار به آن اشاره شود. همینطور ارائه روند قیمت مواد اولیه در سال های گذشته نیز می تواند برای تحلیل قیمت مواد اولیه در سال های آتی نیز موثر واقع شود. لازم به ذکر است برای تحلیل حساسیت طرح به قیمت مواد اولیه می توان از نرم افزار کامفار استفاده نمود.

5.قیمت فروش محصولات طرح

قیمت فروش محصول و یا محصولات تولیدی طرح و تحلیل قیمت فروش شرکت های داخلی و یا خارجی رقیب از دیگر موارد مهم امکان سنجی بازار است.

در این قسمت باید قیمت فروش محصول تولیدی پروژه متناسب با مشخصات فنی ارائه شده، تعیین شود.  لازم است در این زمینه تمامی هزینه ها شامل هزینه های مرتبط با واردات مواد اولیه و … در نظر گرفته شود.

6.تحلیل جایگاه صنعت مورد بررسی در سیاست‌ های کلان اقتصادی کشور

در بخش بعدی از امکان سنجی بازار جایگاه صنعت مورد بررسی در طرح توجیهی باید در برنامه‌ های کلان اقتصادی کشور بررسی شود. از مهم ترین موضوعات این بخش که نیازمند ارزیابی و بررسی است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سازگار بودن پروژه مورد بررسی با استراتژی‌ های کلان اقتصادی کشور
• ارزیابی جایگاه صنعت مورد بررسی در الویت های سرمایه گذاری کشور
• ارزیابی سیاسیت های حمایتی دولت از صنعت مورد بررسی در طرح
• بررسی تمامی قوانین و مقررات دولتی و جهانی
• ارزیابی روند صادرات و واردات غیر رسمی بر فروش محصول مورد بررسی

7.عرضه محصول

در این بخش لازم است وضعیت عرضه محصول در تولید داخلی و از طریق واردات مورد بررسی قرار بگیرد:

• تولید داخلی : برای بررسی عرضه محصول در تولیدات داخلی باید به تعداد واحد های فعال، ظرفیت اسمی، ظرفیت عملی، روند تولید محصول طی سال های گذشته در داخل کشور  و … توجه شود. لازم است عملکرد واحد های تولیدی که بیشترین سهم عرضه محصول به بازار را بر عهده دارند نیز بررسی گردد.
•  واردات : بررسی حجم واردات محصول طی سال های گذشته، تعرفه‌ها و سود بازرگانی، شناسایی دقیق کدهای تعرفه گمرکی، کشورهای وارد کننده و … نیز برای اطلاع از میزان عرضه محصول از طریق واردات نیز ضروری است.

پیش بینی امکانات عرضه

• پیش بینی امکانات عرضه داخلی : ظرفیت عملی واحد های فعال، طرح های توسعه ای و در دست اجرای واحد های تولیدی باید محاسبه شود و متناسب با آن ها میزان عرضه در سال های آینده پیش بینی گردد.
• پیش بینی واردات : متناسب با عرضه صنعت، قدرت رقابت پذیری محصول با محصولات رقیب خارجی و روند واردات در سال های گذشته، می توان میزان عرضه واردات محصول مورد بررسی طرح در سال های آینده را پیش بینی کرد.

8. تقاضا

بررسی تقاضا برای محصول مورد بررسی در طرح، باید در دو بخش شامل تقاضای داخلی و تقاضای خارجی و صادرات ارزیابی شود.

• تقاضای خارجی (صادرات) : برای این قسمت لازم است اطلاعات مربوط به صادرات محصول در سال های گذشته ارائه گردد.
• تقاضای داخلی : برای این قسمت نیز بهتر است روند تقاضا در سال های اخیر مورد بررسی قرار بگیرد.

پیش‌بینی تقاضا

• پیش بینی تقاضای داخلی : بسیار اهمیت دارد که در امکان سنجی بازار، تحلیل وضعیت آینده صنعت مورد بررسی انجام شود و متناسب با آن پیش بینی های مرتبط با میزان تقاضا محصول در سال های آتی صورت گیرد.
• پیش بینی تقاضای خارجی و صادرات : متناسب با الگوهای مختلف، روند صادرات محصول در سال های گذشته، اطلاعات از بازار جهانی و … باید پیش بینی های تقاضای خارجی برای محصول مورد بررسی انجام شود.

9.تحلیل موازنه پیش‌بینی امکانات عرضه و پیش‌بینی تقاضا | امکان سنجی بازار

با توجه به بررسی امکانات عرضه و پیش بینی تقاضا می توان وضعیت آینده صنعت مورد بررسی را تحلیل نمود.  آنچه که در تدوین جدول موازنه باید در نظر گرفته شود این است که در زمینه امکانات عرضه و تقاضا علاوه بر امکانات داخلی باید به روند واردات نیز توجه کرد. همین موضوع در مورد پیش بینی تقاضا نیز صادق است که علاوه بر تقاضای داخلی باید به صادرات محصول نیز توجه داشت.

10.بررسی بازار جهانی | امکان سنجی بازار

در برخی از طرح ها بازار هدف، صادراتی می باشد و یا محصول مورد بررسی در طرح توجیهی دارای رقیب وارداتی است؛ در چنین شرایطی ارائه تحلیل پیرامون بازار جهانی محصول الزامی می باشد.

11.برنامه فروش شرکت و تعیین بازار هدف

در این قسمت از مطالعات امکان سنجی، باید برنامه شرکت و میزان استفاده آن از ظرفیت عملی ارائه گردد. در واقع باید بازار هدف شرکت در دسترسی به بازار داخلی و خارجی و البته با درنظر گرفتن سطح دانش فنی و توانمندی های شرکت مشخص شود.

12.جمع‌بندی نهایی | امکان سنجی بازار

با مطالعه امکان سنجی بازار، در واقع باید نتیجه توجیه پذیری اجرای پروژه مشخص گردد. به طوری که تهیه کننده گزارش باید پیشنهادات خود را در زمینه اجرا و یا عدم اجرای طرح مورد بررسی ارائه نماید. بنابراین نتیجه امکان سنجی بازار، پیشنهاداتی است که عملی شوند.