طرح توجیهی فرآوری زرشک
طرح توجیهی فرآوری زرشک پیش از اجرای پروژه به منظور امکان سنجی مالی، فنی، اقتصادی، سیستمی، بازار و … نوشته می شود. از آنجایی که در زمان نوشتن طرح توجیهی تمامی جوانب طرح مورد بررسی قرار می گیرد، نتیجه آن مبنای تصمیم گیری سرمایه گذاران و تولید کنندگان نیز می باشد. بیشترین میزان تولیدات زرشک در جهان، مرتبط به کشور ایران است که غالبا در این کشور تولید و مصرف نیز می شود. به همین دلیل از پتانسیل بالایی برای ایجاد کسب و کار برخوردار است. در صورتی که علاقه مند به فعالیت در این زمینه هستید، می توانید جهت آشنایی با تمامی جوانب طرح توجیهی فرآوری زرشک تا انتهای این مقاله از سایت کاردوک همراه ما باشید. جهت ارائه سفارش و نوشتن طرح توجیهی کلیک کنید.
معرفی محصول | طرح توجیهی فرآوری زرشک
زرشک گیاهی است که دارای شاخه های خاکستری رنگ است و برگ های این گیاه دارای دندانه های سوزنی می باشد. در فصل های بهار و تابستان این گیاه دارای گل ها و غنچه های زرد رنگی می باشد که در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند و همانند بوته های خمیده رشد می کنند.
زرشک را در اشکال مختلفی شامل چای، کپسول، عصاره ها، مایع یا تنتورها و یا پماد موضعی به بازار عرضه می کنند. برای مصرف خوراکی نیز زرشک در اشکال مختلفی شامل آب زرشک به عنوان آب میوه، مربای زرشک، کنسانتره زرشک، رب زرشک و بسته بندی زرشک به شکل معمولی به بازار عرضه می گردد.
استفاده از زرشک به دلیل برخورداری از خواص دارویی به دوره مصر باستان باز می گردد که فراعنه و ملکه ها این گیاه را به همراه تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مورد استفاده قرار می دادند. ضمن اینکه استفاده از زرشک برای درمان درد های مفصلی، روماتیسم، تورم ناگهانی پسوریازیس و … نیز موثر است.
زرشک در درمان عفونت هایی شامل عفونت گلو، مجاری اداری، مجاری معده ای – روده ای، ریه ها، عفونت های مخمری و اسهال و … بسیار موثر است. ریشه و ساقه گیاه زرشک دارای خاصیت درمانی است؛ این گیاه دارای ریشه و ساقه زرد رنگی می باشد که در گذشته از آن جهت رنگ آمیزی لباس استفاده می کردند اما ترکیباتی که در آن ها وجود دارد آن را به عنوان یک ماده درمانی مطرح کرده است. در سبوس و پوسته گیاه زرشک، آلکالوئید وجود دارد که دارای خاصیت آنتی بیوتیکی می باشد و منجر به تحریک خاصیت ضد عفونی غشای مخاطی بدن می شود.
کد آیسیک محصول | طرح توجیهی فرآوری زرشک
بر اساس سیستم طبقه بندی وزارت صنایع و معادن، کد آیسیک مرتبط با طرح توجیهی فرآوری زرشک، کد های زیر می باشد.
- کد آیسیک فرآوری و بسته بندی زرشک : کد 15131125
- کد آیسیک ترشی زرشک : کد 15131233
- کد آیسیک مربای زرشک : کد 15131320
- کد آیسیک کنسانتره زرشک : کد 15491531
- کد آیسیک سس زرشک : کد 15492435
شرایط واردات
زرشک یک محصول و فرآورده کشاورزی صد در صد ایرانی است، چراکه بیش از 97 درصد زرشک دنیا در ایران تولید می شود. سه درصد باقی مانده زرشک در سراسر دنیا نیز به صورت وحشی در برخی کشورها از جمله افغانستان و هندوستان رشد می کند. اما به طور کلی منعی در زمینه واردات زرشک وجود ندارد اما با توجه به حجم تولید این محصول در کشور، واردات آن کم تر صورت می گیرد.
توضیح موارد مصرف و کاربرد | طرح توجیهی فرآوری زرشک
زرشک درخچه ای است که ساقه های خارداری دارد و تا ارتفاع چهار متری رشد می کند. چوب این درخت به رنگ قهوه ای، قرمز و یا زرد رنگ می باشد.
برگ های این درخت بیضی شکل با دندانه های اره ای و گل های آن خوشه ای و زرد رنگ هستند که شاخه های آن تیغ زیادی دارد. میوه زرشک قرمز رنگ، گوشتی و بیضوی شکل است که از طعم ترشی برخوردار است. از ریشه، پوست ریشه، ساقه و برگ گل و میوه این درخچه استفاده می شود.
در تمامی قسمت های این گیاه آلکالوئیدهای بربرین، امسیاکانیتن، برمامین و … وجود دارد که به همین دلیل دارای خواص دارویی و درمانی زیادی از جمله موارد زیر می باشد:
- تقویت کننده قلب و کبد
- درمان بواسیر خونی
- برطرف کردن خونریزی
- پاکسازی کبد و منظم سازی دستگاه گوارش
- از بین بردن سوء هاضمه
- برطرف کردن بی اشتهایی
- درمان یبوست
- درمان یرقان و زردی
- برطرف کننده نقرس و رماتیسم
- درمان واریس
- برطرف کننده سوزش ادرار
- پایین آورنده فشار خون
- کاربرد در زمینه شست و شوی چشم
- درمان اسهال های مزمن
- و …
مزیت های بسیار زرشک، سبب شده است که از آن در تولید مربا، رب، شربت، کنسانتره و … استفاده گردد. با استفاده از روش های شیمیایی از اسانس این گیاه نیز برای مصارف دارویی در داروسازی استفاده می شود.
بررسی کالاهای جایگزین و تجزیه و تحلیل اثرات آن
به طور کلی زرشک محصولی کشاورزی است که در یک ناحیه از یک کشور و در جنوبی ترین نقطه خراسان رضوی تا مناطق خراسان شمالی رشد می کند. این محصول از نظر تناژ تولید نسبت به دیگر محصولات کشاورزی، در سطح قابل توجهی نیست. از همین رو نمی توان هیچ محصولی را به عنوان کالای جایگزین آن معرفی کرد.
برای برخی از محصولات به دست آمده از رزشک همچون رب زرشک می توان رب انار را جایگزین کرد با به جای مربای تولید شده از زرشک از دیگر مرباها استفاده نمود.
از زرشک بی دانه به عنوان چاشنی و افرودنی غذایی در غذاهای ایرانی استفاده می شود که هیچ محصول جایگزینی برای آن وجود ندارد. از دیگر محصولات زرشک، آب زرشک می باشد که می توان آب میوه های دیگر همچون آب انار، آب آلبالو و … را به عنوان جایگزین آن مصرف کرد.
اهمیت استراتژیکی کالا دردنیای امروز | طرح توجیهی فرآوری زرشک
با یک نگاه به تاریخ کشاورزی ایران، متوجه تلاش وسیع مردم در زمینه حفاظت از منابع آب، اهلی کردن گیاهان وحشی و کشت گونه های بومی در زمین های کم بازده را متوجه می شویم.
در دوره های گذشته، ساکنان مناطق خراسان جنوبی با توجه به اقلیمی که بر منطقه حاکم بوده است و خسکسالی های متناوب، کشت گیاهان مقاوم و سازگار از جمله زرشک بی دانه را آغاز کردند. این نوع زرشک در زمین های کم بهره با آب شور نیز قابلیت رشد دارد و از زمین های کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان های قاین و بیرجند در خراسان جنوبی کشت می شود.
در حال حاضر سطح زیرکشت زرشک بی دانه در خراسان جنوبی، هفت هزار و 837 هکتار می باشد. عمده زرشک تولید شده در ایران در خراسان جنوبی کشت می شود و کشاورزان ساکن در زهان و قاین به اینکار مشغول هستند؛ به همین دلیل برای اشتغال زایی و ایجاد ارزش افروده از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. اما جالب است بدانید که زرشک در سطح دنیا چندان شناخته شده نیست و مصرف کنندگان جهانی زرشک نیز معمولا ایرانیان مهاجر به ایالات متحده آمریکا و اروپا هستند.
کشورهای عمده تولید کننده و مصرف کننده
ایران تنها کشور در زمینه تولید زرشک اهلی است و بیش از 90 درصد از این محصول در داخل ایران تولید و مصرف می شود. میزان کمی از تولیدات داخلی زرشک به صورت صادرات چمدانی در امارات متحده عربی و ایالات متحده آمریکا مصرف می شود.
دانش فنی و فرآیند تولید | طرح توجیهی فرآوری زرشک
تولید مربا، شربت، رب و … از زرشک در چندین مرحله انجام می شود که در ادامه به آن ها اشاره کرده ایم:
آماده سازی میوه
طی این مرحله ابتدا شستشوی میوه ها در مرحله سورتینگ به صورت اتومات و یا دستی انجام می شود. سپس هسته گیری زرشک به صورت فشاری و یا مکانیکی انجام می گردد.
در نهایت نیز رزشک های بدون هسته، با تیغه های چرخنده و یا چرخ، در ابعاد مشخصی خرد و ریز می شوند.
تهیه شربت
در مخزن مجزایی شکر را در آب جوش حل می کنند و پس از صاف کردن به وسیله صافی های پارچه ای، آن را به دیگ پخت اضافه می کنند. در برخی موارد نصف شکر را در آب حل می کنند و سپس آن را به محصول در دیگ پخت اضافه می کنند و در نهایت و پس از اتمام پخت، مابقی شکر را نیز اضافه می کنند تا محصول به غلظت مناسبی برسد.
پخت | طرح توجیهی فرآوری زرشک
عملیات پخت به دو روش صورت می گیرد؛ طی روش اول پخت در دیگ های روباز و در روش دوم پخت تحت خلاء صورت می گیرد.
در فرآیند پخت روباز، در فشار اتمسفر دمای محصول بین 100 الی 105 درجه سانتی گراد افزابش پیدا می کند و منجر به ایجاد طعم و رنگ مخصوصی در آن می شود. در این فرآیند که یک روش سنتی است، از دیگ های استیل ضد زنگ استفاده می شود که به منظور جلوگیری از چسبیدن محصول به دیواره های دیگ و سوختن آن ها، از همزن هایی با دور 16 الی 25 دور در دقیقه در داخل آن ها نیز استفاده می شود.
اما در فرآیند پخت تحت خلاء، عمل جوشاندن در دمای 50 الی 60 درجه سانتی گراد و در خلاء 540 الی 640 میلیمتر جیوه انجام می شود. در این روش ضمن اینکه میزان کاراملیزاسیون کاهش پیدا می کند، تغییر طعم کمتر است و همینطور رنگ میوه ها نیز بیشتر حفظ می شود.
پخت تحت خلاء به روش های غیرمداوم و مداوم صورت می گیرد؛ در روش غیر مداوم از دیگ های پخت تخت با ظرفیت 500 الی 2000 کیلوگرم استفاده می شود که به شکل اوپراتورهایی از جنس استیل ضد زنگ ساخته شده اند و مجهز به همزن لنگری در داخل دیگ، ژاکت بخار، پمپ خلاء، شیر نمونه برداری، دریچه ورودی، شیشه نظارت و یک رفراکتومتر هستند. ابتدا مخلوط اولیه در دیگ های دوجداره ای که مجهز به سیستم حرارت دهی و همزن است، تهیه می گردد. مخلوط میوه و شربت در این دیگ ها تا دمای 60 درجه سانتی گراد گرم می شوند و به واسطه خلاء به داخل دیگ های پخت کشیده می شوند.
میزان فشار هوا به واسطه اوپراتور به گونه ای تنظیم می شود که در دمای 50 الی 60 درجه بجوشد. این فرآیند تا زمان رسیدن به غلظت مناسب تا دمای 65 درجه سانتی گراد ادامه پیدا می کند. در نهایت نیز پخت در خلاء با اضافه کردن اسید و آراما و پکتین به پایان می رسد.
برای پخت تحت خلاء مداوم نیز از سیستم APV و سیستم آلفالاول استفاده می گردد. در سیستم آلفالاول برای پخت از یک مبدل حرارتی سطح تراش استفاده می شود و در سیستم APV نیز ابتدا مواد اولیه در مخازن اختلاط اولیه با یکدیگر مخلوط می گردند و سپس به صورت مداوم به داخل اوپراتور تغذیه می شوند.
پر کردن و درپوش گذاری | طرح توجیهی فرآوری زرشک
پر کردن و درپوش گذاری پس از اتمام فرآیند پخت و به وسیله ماشین های پرکنی پیستونی گردان و یا به صورت دستی انجام می شود. جهت بسته بندی محصولات تولید شده در این طرح از ظروف شیشه ای استفاده گردد که با سرعت ثابتی به دستگاه های پرکن وارد می شوند و در آنجا پر می گردند.
سیلندرهای پر کن طی هر بار گردش، دوباره پر می شوند و سپس درپوشگذاری آن ها به صورت دستی و یا با استفاده از دستگاه های دربندی خلاء بخار انجام می شود.
دمای این محصولات در موقع پر کردن باید بین 85 الی 95 درجه سانتی گراد باشد. کنترل این شرایط برای اینکه توزیع میوه در مربا به درستی انجام شود و همینطور تغییرات وزن فرآورده ناشی از تغییرات دانسیته و به دست آوردن یک محصول استریل بسیار ضروری می باشد.
جهت پایداری مربا و شربت از نظر میکروبی، لازم است که ماده خشک قابل حل آن 70 درصد در نظر گرفته شود. در مرباها و شربت هایی که این مقدار کمتر است، برای نگهداری محصول از فرآیند پاستوریزاسیون استفاده می شود.
همینطور در صورتی که دمای پرکنی نیز از 185 درجه فارنهایت و یا همان 85 درجه سانتی گراد کمتر باشد، عمل پاستوریزاسیون ضروری می باشد. جهت پاستوریزاسیون مربا از دمای 195 درجه فارنهایت استفاده می گردد به طوری که دمای مرکز بسته به 185 درجه فارنهایت برسد.
خنک کردن
برای مرحله خنک کردن، شیشه های حاوی محصولات از زیر دوش های آب عبور می کنند که برای آن ها از افشانه های اولیه با دمای 60 درجه سانتی گراد استفاده می گردد تا از وارد آمدن شوک حرارتی و شکستن شیشه ها جلوگیری گردد. در مرحله ای دیگر برای خنک کردن از آب با دمای 20 درجه سانتی گراد استفاده می شود.
شیشه های حاوی محصولات پس از بیرون آمدن از دستگاه سرد کن، به منظور حذف رطوبت از میان جریان هوای گرم عبور می کنند و وارد دستگاه بازرسی چشمی می شوند. برچسب زنی و کارتن گذاری و شیرینگ مراحل بعدی بسته بندی محصول است.
روش های تولید رب زرشک
جهت تولید رب زرشک، پس از آماده سازی میوه، سورتینگ و شستشو ، از دو تکنولوژی در مرحله پوست گیری استفاده می شود. مراحل پخت، بسته بندی و پاستوریزاسیون رب زرشک مشابه تولید مربا و شربت میوه است که طی آن مرحله تولید شربت میوه حذف می شوند.
از آنجایی که تولید زرشک در سطح جهان بسیار کم است، تحقیقات کمی بر روی آن انجام شده است. بر اساس تحقیقاتی که تاکنون صورت گرفته شده است، پوست گیری زرشک و جداسازی پوست از دانه در زرشک های دانه دار مشابه روشی می باشد که برای انگورهای هسته دارد استفاده می شود. به طوری که دستگاه مورد استفاده، استوانه ای مشبک است که دارای یک شافت مرکزی عمود بر محور استوانه می باشد که در طول شافت، پره های ضربه زننده ای به صورت مارپیچ بر روی آن نصب شده اند. همینطور این دستگاه دارای روزنه هایی برای تخلیه می باشد.
روش تولید کنسانتره زرشک | طرح توجیهی فرآوری زرشک
برای تولید کنسانتره زرشک، ابتدا زرشک ها به صورت کامل شسته می شوند و سپس عمل فیلتراسیون بر روی آن ها انجام می شود.
پس از اتمام این عملیات و رسیدن به تغلیظ مناسب، مواد اولیه آماده شده به واسطه دستگاه هموژنایتور همگن می شوند و به دو قسمت تقسیم می گردند. برای تولید پودر زرشک، مواد همگن شده ابتدا وارد دستگاه خشک کن می شود و پس از دست دادن آب، آسیاب شده و بسته بندی می گردد.
نصف دیگر مواد اولیه نیز برای تولید کنسانتره، پس از همگن سازی با طعم دهنده ها ترکیب شده و سپس بسته بندی می شود.
ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز
جهت فرآوری زرشک به برخی ماشین آلات و تجهیزات به شرح موارد زیر نیاز است :
- باسکول برای توزین ماده اولیه
- سکوی تخلیه
- مخزن شستشو اولیه و نوار سورتینگ
- پری هیتر ( پیش گرم کن )
- مخزن آب زرشک و عصاره میوه جات
- پری کنسانتره ( پیش تغلیظ و تغلیظ نهایی)
- مبدل حرارتی یا پاستوریزاتور
- استریلیزاتوریا ( اتوکلاه ریخت )
- و…
خدمات قابل ارایه کاردوک به طرح‌ها و واحدهای تولید کننده
برای تهیه طرح توجیهی در زمینه های مختلف می توانید با کارشناسان تماس بگیرید. از جمله خدمات مرکز مشاوره کسب و کار کاردوک می توان به موارد زیر اشاره داشت :
- ارائه خدمات در انتخاب ماشین آلات، تاسیسات عمومی و طراحی سایت پلان
- تامین نیروی انسانی نصب و راه اندازی ماشین آلات و تاسیات عمومی طرح تولید
- مشاوره فرمولاسیون مواد اولیه
- مشاوره اصلاح تکنواوژی، نوسازی و بازسازی واحدهای قدیمی
- مشاوره صادرات محصول با کیفیت به کشورهای دیگر
- تهیه طرح توجیهی و امکان سنجی طرح با استفاده از نرم افزار اختصاصی توسط متخصصین کارآمد مهندسی
- ثبت نام در سامانه بهین یاب و سامانه مختلف
برای دریافت مشاوره از متخصصان مرکز مشاوره کسب و کار و کاریابی کاردوک جهت نوشتن طرح توجیهی می توانید با شماره 02166418908 تماس بگیرید.
