اصول مدیریت | آشنایی با اصول پنجگانه مدیریت
بسیاری از صاحبان سرمایه به دنبال یک اصول مدیریت در سازمان خود هستند تا بتوانند آن را به بالاترین درآمد ممکن برسانند. پس از ورود به بازار کار دیر یا زود متوجه می‌شوید که در هر حوزه‌ای، مدیریت اصلی اساسی و انکارناپذیر است. به طوری که موفقیت و رشد سازمان مستقیما به عملکرد مدیران آن بستگی دارد. این موضوع به قدری اهمیت دارد که مدیریت به عنوان یک علم شناخته می‌شود، پس شما هم اگر به دنبال هدایت مجموعه خود هستید، باید پایه‌های علم مدیریت را بشناسید. خوب است بدانید اصول مدیریت تنها برای مدیران نبوده و در هر زمینه و بخشی که فعالیت دارید، آگاهی از این اصول به یاری شما می‌آیند.
برای دریافت مشاوره در زمینه امور اداری و سازمانی می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره کسب و کار کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
تعریفی کوتاه از مدیریت
قبل از آن که بخواهیم اصول مدیریت را شرح دهیم، خوب است با مفهوم مدیر و مدیریت آشنا شوید. مدیر کسی که کار مدیریت را انجام می‌دهد، او محیطی مناسب برای کسانی که می‌توانند برای اهداف سازمان مفید باشند، فراهم می‌کند. در عمل، مدیریت ادغامی از دانش، هنر و خلاقیت است که در جهت اهداف سازمان از آن‌ها استفاده می‌کند. مدیری موثر است که بتواند در شرایط سخت زیردستان را با خود هماهنگ کند. تصمیمات یک مدیر شایسته بر اساس تفکر عمیق و آینده نگری است. برای رسیدن به این اهداف و ویژگی‌ها لازم است تا علاوه بر دانش، با اصول مدیریتی نیز آشنا باشید.
مقاله موانع خلاقیت را مطالعه نمایید.
اصول مدیریت چیست؟
نظریه‌های متعددی درباره اصول مدیریت ذکر شده‌اند که در هر کدام از آن‌ها مباحث مختلفی در نظر گرفته شده است. اما در همه آن‌ها می‌توان به اشتراکاتی رسید. در ادامه به دو دیدگاه پرداخته‌ایم که هم طرفداران بیشتری داشته و هم در عمل کاربردی‌تر بوده‌اند.
اصول پنجگانه مدیریت
بعد از آنکه نظریات مختلفی درباره وظایف مدیر مطرح شد، پنج وظیفه به عنوان وظایف و اصول مدیریت میان صاحبان نظر به توافق رسید. این پنج اصل عبارتند از؛
- برنامه ریزی
- سازماندهی
- هدایت و کنترل
- به کارگماردن
- رهبری
برنامه ریزی ؛ قدم اول در اصول مدیریت
برنامه ریزی از جمله اصولی است که همه صاحب نظران در مورد آن اتفاق نظر دارند. مدیری که فاقد مهارت برنامه ریزی باشد، به سازمان آسیب زده و مانع از رشد آن می‌شود. با برنامه‌ریزی اهداف، مسیر اجرایی، روش و ابزار مورد نیاز مشخص است. در واقع وقتی مدیر برنامه ریزی داشته باشد با اتفاقات غیرمترقبه مواجه نمی‌شود. او در برخورد با بحران‌ها می‌داند به کدام سو باید حرکت کند و سلیقه شخصی را در کار دخالت نمی‌دهد. مقاله ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی کلیک کنید.
سازماندهی ؛ اصول سازماندهی در مدیریت را بشناسید
مدیر با سازماندهی وظایفی را از حالت کلی به حالت جزئی‌تر در می‌آورد. بدین صورت واحدهای مختلف با فعالیت در کنار یکدیگر قادر به رسیدن به اهداف سازمان می‌شوند. برای مثال برای درست کردن یک پیتزا با توجه به منابع مالی موجود مواد اولیه را تهیه کرده و بر اساس ظرفیت فرها در ساعت سفارش دریافت می‌کند، او می‌داند که برای سرعت بخشیدن به کار نباید بیش از 3 نفر را در آشپزخانه و سالن غذا خوری بگمارد و برای نظم دهی باید شرح وظایف هر سه نفر را دقیق مشخص نماید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله هوش مالی را مطالعه نمایید.
هدایت و کنترل ؛ اصل سوم از اصول مدیریت
بنابراین اصل پس از برنامه ریزی و سازماندهی، نباید نیروها را به حال خود رها کرد. حتی اگر کارتان با ماشین آلات است، باز هم نیاز دارید که دائم بر روند کار نظارت کرده و از درستی عملکرد آن اطمینان حاصل کنید. عدم وارسی و ندادن بازخورد باعث می‌شود عیب‌های کار برطرف نشده و سیستم به اشتباه خود ادامه دهد.
به کار گماردن : اصول فراموش شده مدیریت
در میان اصول مدیریت به اصل به کار گماردن توجه کمتری شده است، درحالی که به کار گماردن نیروی انسانی متناسب با یک سمت بسیار در پیشرفت کار اهمیت دارد. در واقع این اصل بر این موضوع اشاره دارد که افراد را بر اساس تخصص و مهارت‌هایشان باید شناسایی کرد و برای آن‌ها وظایف تعریف نمود.
رهبری ؛ مدیریت یا رهبری
همانطور که در ابتدا وظایف مدیر را شرح دادیم، رهبر یک گروه نیز همان وظایف را بر عهده دارد. با این تفاوت که رهبر جایگاهی غیر سازمانی و جدایی از سمت نیز می‌تواند داشته باشد. مدیر با شرح وظایف و کنترل نیروها سعی در بهبود اوضاع دارد. این روش در رابطه با مشاغلی که مکانیکی است بسیار موثر است. اما این موضوع در برخورد با نیروی انسانی دشوارتر بوده و مدیر باید دارای روحیه رهبری نیز باشد.
مهارت رهبری در واقع به میزان تاثیرگذاری مدیر بر روی دیگران اشاره دارد. با این توانایی می‌توانید در نیروهای خود حس رقابت، انگیزه، رغبت به کار و… را پرورش دهید. یک رهبر برای تاثیرگذاری از پیشنهادات مالی و یا تنبیه استفاده نمی‌کند، بلکه او ارتباطی با سایرین ایجاد کرده که از هر مشوقی بالاتر است. مقاله ایجاد انگیزه در کارکنان را مطالعه نمایید.
اصول مدیریت فایول
فایول مهندسی بود که به صورت تجربی یاد گرفته بود چگونه یک پروژه را در عالی‌ترین سطح مدیریت کند. او بر همین اساس دیدی نسبت به کار مدیریتی پیدا کرد و برای انتقال تجربیات خود 14 اصل را شرح داد که در ادامه به هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.
تقسیم کار
اصل تقسیم کار بیان می‌کند که کارها را باید به وظایف کوچکتر تقسیم کرد تا با گماردن افراد در هر بخش به کار سرعت بخشید و فرد در آن متخصص می‌شود.
- اختیار و پاسخگویی
فایول بیان می‌کند نمی‌توان به کسی اختیار داد و از او نتیجه کار را بازخواست نکرد و یا برعکس این موضوع. اختیار و پاسخگویی هر دو با هم معنا پیدا می‌کنند.
- نظم و انضباط
همه افراد سازمان باید به قوانین احترام گذاشته و در هر شرایطی به آن‌ها پایبند باشند.
- وحدت فرماندهی
براساس اصل وحدت فرماندهی هر کارمندی باید از یک نفر دستور گرفته و فقط به آن فرد پاسخگو باشد. به این صورت هر کس در سازمان یک مافوق دارد که باید دستورات او را پیش ببرد.
- وحدت رویه
گروه‌های مختلف در سازمان که یک هدف مشابه را دنبال می‌کنند باید توسط یک مدیر و یک طرح هدایت شوند. در غیر این صورت آن طرح به سرانجام نخواهد رسید.
- تبعیت
اهداف و منافع سازمان همیشه بر منافع و اهداف فرد مقدم است. بر این اساس هرگز نباید فردی خود را نسبت به سازمان در اولویت بداند.
- جبران خدمات
همه کسانی که در سازمان فعالیت دارند، باید دستمزدی منصفانه و بر اساس فعالیت‌شان دریافت کنند. پس یک مدیر باید عملکرد اعضایش را برای جبران زحمات‌شان همیشه در نظر داشته باشد.
- میزان تمرکز در تصمیم‌گیری
بر اساس این اصل، تصمیمات نباید همیشه از بالا به پایین گرفته شود. بلکه کسانی که در رده‌های میانی سازمان هستند نیز باید در تصمیمات سهیم بوده و حق اعمال نظر در سطوح خود را داشته باشند.
- زنجیره فرمان
زنجیبره فرمان همان سلسله مراتب قدرت است، بر این اساس هر کارمند می‌تواند تا دو رده بالاتر از خود ارتباط برقرار کند. این موضوع بیشتر در سازمان‌هایی است که هرمی بوده و امکان ارتباط با مدیران ارشد وجود ندارد.
ترتیب و مرتب بودن
اگر سازمانی نظم نداشته باشد، پس چگونه کارمندانش می‌توانند از منابع به بهترین نحو استفاده کنند. داشتن فضایی ایمن، مناسب، تمیز و… به طور مستقیم با مرتب بودن در محیط کار در ارتباط است.
انصاف
رفتار مدیران با زیر دستان اگر خالی از انصاف باشد، طولی نمی‌کشد که زیردستان نیز کارشکنی کرده و ضررهای هنگفتی به سازمان خواهند زد. برخورد مدیر باید بی‌طرفانه، بی غرض و با احترام باشد.
ثبات کارکنان
سازمان‌ها بهتر است تلاش کنند تا عمر حضور نیروهای خود را افزایش دهند. با این کار هم امنیت شغلی را در آن‌ها زیاد کرده‌اند و هم هزینه استخدام و آموزش را به حداقل می‌رسانند. دراین شرایط نیروها نیز نسبت به سازمان‌شان احساس مسئولیت بیشتری کرده و در زمان بحران بهترین عملکرد خود را خواهند داشت.
ابتکار
آزاد گذاشتن نیروها جهت ابراز علاقه یکی از روش‌هایی است که به کارکنان اجازه می‌دهد تا ابتکار و خلاقیت در کار داشته باشند. ایده‌های جدید باعث پیشرفت و ارتقای سازمان نیز خواهد شد.
روحیه کار گروهی
آخرین اصل از اصول مدیریت فایول به کار گروهی تاکید دارد. سازمانی که کارمندانش را به کار گروهی تشویق می‌کند و به آن‌ها تیمی کار کردن را آموزش می‌دهد، در خود به یک یکپارچگی می‌رسد. این وحدت و یک پارچگی منجر به توسعه و فراگیری آموزه‌های بیشتر در سازمان می‌شود. در چنین فضایی دو به هم‌زنی و زیر آب زنی معنا خود را از دست داده و افراد برای پیشرفت خود به آموزش همکاران خود نیز می‌پردازند. شما در هر جایی که هستید می‌توانید از خدمات مشاوره تلفنی و حضوری مرکز مشاوره کسب و کار و کاریابی کاردوک بهرمند شوید.
برای دریافت مشاوره در زمینه امور اداری و سازمانی می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
